05.10.13 16:31 nga Vizitor
..........
Ndikimi i rritjes se Nivelit te Karbonit ne ngrohjen Glabale
Njė studim i publikuar nė revistėn Nature jep prova bindėse qė dioksidi i karbonit ishte element tepėr ndikues qė shėnoi fundin e Epokės sė Akullnajave. Metoda krahasuese ka shfaqur pėrpara shkencėtarėve tė dhėna se dioksidi i karbonit po luan njė rol tė madh edhe nė ngrohjen globale nė ditėt tona.
Njė studim i ri ka analizuar akullin dhe pjesėza tė mbetjeve nga dhjetra lokalitete nė ēdo kontinent pėr tė rindėrtuar temperaturat globale qė kanė qenė mes 10mijė deri 20 mijė viteve mė parė -periudhė e cila shėnoi fundin e Epokės sė Akullnajave.
Studiuesi i Harvardit Jeremy Shakun, njė nga autorėt e studimit, thotė se skeptikėt gjithmonė kanė treguar tė dhėnat e marra nga shtresat e Antarktitės se rritja e nivelit tė dioksidit tė karbonit nė atmosferė ka qenė shkaku i ngrohjes globale e cila shėnoi dhe fundin e periudhės sė Akullnajave. Por shkencėtari Shakun thotė se studimi i ri hedh poshtė kėtė argument, duke bashkėrenduar nivelet e dioksidit tė karbonit dhe temperaturat nė tė gjithė planetin gjatė periudhės parahistorke.
Pra i vendosim kėto dy tė dhėna sėbashku, lidhim temperaturėn globale me dioksidin e karbonit , dhe kjo bėn tė mendohet se pikėrisht dioksidi i karbonit ishte faktori i madh qė solli ngrohjen globale dhe pėrfundimin e periudhės sė akullnajave.
Por edhe ngjarje tė tjera ndihmuan qė planeti tė dilte nga Epoka e Akullnajave. Njė lėkundje e rrallė nė boshtin e Tokės ka sjellė si rrjedhim ngrohjen mė tė madhe diellore tė hemisferės sė veriut. Erėrat ndėrruan kahet dhe blloqet e akullt nisėn tė shkrijnė, duke shtuar sasira tejet tė mėdha ujore nė Atlantikun e Veriut. Shkencėtari thotė se rrjedhja e ujrave ndėrpreu qarkullimin global oqeanik.
Kjo solli ndryshime tė rrymave tė ngrohta tė ajrit mes hemisferave. Me ndodhjen e kėsaj zhvendosje tė boshtit tė Tokės, Antartika ishte e para qė u prek prej saj dhe e para qė u pėrball me kėtė valė tė nxehti, ēka e ngrohu atė pėrpara se tė niste rritja e nivelit tė dioksidit tė karbonit. Kjo ngrohje u pasqyrua anembanė botės pasi ndryshoi edhe nė rrymat e ftohta nė veri, edhe nė ndryshimin e qarkullimit tė tyre nė planet.
Faktikisht, dioksidi i karbonit i ēliruar nga thellėsia e oqeanit pėrshpejtoi ngrohjen e atmosferės. Shkencėtari i Harvardit thotė se historia e lashtė shfaqet nga fluskat e ajrit tek shtresat e akujve, nė guackat e gjetura nė mbetjet oqeanike e madje edhe nė polenin qė qarkullon .
Ne u pėrpoqėm tė gjejmė gjurmė qė pėrfshinin tė dhėna nga disa dekada deri nė pak shekuj, duke mos e shtrirė kėrkimin nė periudha mė tė gjata kohore pasi do tė ishte ēorientuese.
Gjatė fundit tė periudhės sė Akullnajave, me ngrohjen e klimės, niveli i dioksidit tė karbonit nė atmosferė u rrit nga 180 njėsi pėr 1 milion nė rreth 260. Sot, pėrqėndrimi i dioksidit tė karbonit ėshtė rritur nė 392 njėsi pėr 1 milion- dhe ende po rritet.
Pra shohim se nė shekullin e fundit niveli i dioksidit tė karbonit ėshtė shtuar me 100 njėsi pėr 1 milion.Kjo ėshtė e njėjta sasi qė u shtua kur erdhi fundi i periudhės sė Akullnajave. Nuk ėshtė sasi e vogėl. Ne e dimė se rritja e dioksidit tė karbonit nė fund tė eopokės sė Akullnajave pati njė efekt tė madh nė klimėn globale, dhe ne e kemi rritur po aq ndikimin tek klima globale sa atėherė.
Zoti Shakun thotė se kjo prirje nuk do tė pėrfundojė shpejt nėse ndotja pėrmes gazeve nuk do tė pakėsohet nė burimin e saj: diega e karburanteve nė termocentrale, ēlirimi i gazeve nga makinat etj.. Ai thotė se ndėrsa studiuesit pėrforcojnė lidhjen mes dioksidit tė karbonit dhe epokės sė Akullnajave, ėshtė e rėndėsishme tė pėrforcohet edhe roli qė luan dioksidi i karbonit nė ndryshimet klimatike tė ditėve tona.
Diokdidi i Carbonit, Mjedis, Klime, Akull,
Ndikimi i rritjes se Nivelit te Karbonit ne ngrohjen Glabale
Njė studim i publikuar nė revistėn Nature jep prova bindėse qė dioksidi i karbonit ishte element tepėr ndikues qė shėnoi fundin e Epokės sė Akullnajave. Metoda krahasuese ka shfaqur pėrpara shkencėtarėve tė dhėna se dioksidi i karbonit po luan njė rol tė madh edhe nė ngrohjen globale nė ditėt tona.
Njė studim i ri ka analizuar akullin dhe pjesėza tė mbetjeve nga dhjetra lokalitete nė ēdo kontinent pėr tė rindėrtuar temperaturat globale qė kanė qenė mes 10mijė deri 20 mijė viteve mė parė -periudhė e cila shėnoi fundin e Epokės sė Akullnajave.
Studiuesi i Harvardit Jeremy Shakun, njė nga autorėt e studimit, thotė se skeptikėt gjithmonė kanė treguar tė dhėnat e marra nga shtresat e Antarktitės se rritja e nivelit tė dioksidit tė karbonit nė atmosferė ka qenė shkaku i ngrohjes globale e cila shėnoi dhe fundin e periudhės sė Akullnajave. Por shkencėtari Shakun thotė se studimi i ri hedh poshtė kėtė argument, duke bashkėrenduar nivelet e dioksidit tė karbonit dhe temperaturat nė tė gjithė planetin gjatė periudhės parahistorke.
Pra i vendosim kėto dy tė dhėna sėbashku, lidhim temperaturėn globale me dioksidin e karbonit , dhe kjo bėn tė mendohet se pikėrisht dioksidi i karbonit ishte faktori i madh qė solli ngrohjen globale dhe pėrfundimin e periudhės sė akullnajave.
Por edhe ngjarje tė tjera ndihmuan qė planeti tė dilte nga Epoka e Akullnajave. Njė lėkundje e rrallė nė boshtin e Tokės ka sjellė si rrjedhim ngrohjen mė tė madhe diellore tė hemisferės sė veriut. Erėrat ndėrruan kahet dhe blloqet e akullt nisėn tė shkrijnė, duke shtuar sasira tejet tė mėdha ujore nė Atlantikun e Veriut. Shkencėtari thotė se rrjedhja e ujrave ndėrpreu qarkullimin global oqeanik.
Kjo solli ndryshime tė rrymave tė ngrohta tė ajrit mes hemisferave. Me ndodhjen e kėsaj zhvendosje tė boshtit tė Tokės, Antartika ishte e para qė u prek prej saj dhe e para qė u pėrball me kėtė valė tė nxehti, ēka e ngrohu atė pėrpara se tė niste rritja e nivelit tė dioksidit tė karbonit. Kjo ngrohje u pasqyrua anembanė botės pasi ndryshoi edhe nė rrymat e ftohta nė veri, edhe nė ndryshimin e qarkullimit tė tyre nė planet.
Faktikisht, dioksidi i karbonit i ēliruar nga thellėsia e oqeanit pėrshpejtoi ngrohjen e atmosferės. Shkencėtari i Harvardit thotė se historia e lashtė shfaqet nga fluskat e ajrit tek shtresat e akujve, nė guackat e gjetura nė mbetjet oqeanike e madje edhe nė polenin qė qarkullon .
Ne u pėrpoqėm tė gjejmė gjurmė qė pėrfshinin tė dhėna nga disa dekada deri nė pak shekuj, duke mos e shtrirė kėrkimin nė periudha mė tė gjata kohore pasi do tė ishte ēorientuese.
Gjatė fundit tė periudhės sė Akullnajave, me ngrohjen e klimės, niveli i dioksidit tė karbonit nė atmosferė u rrit nga 180 njėsi pėr 1 milion nė rreth 260. Sot, pėrqėndrimi i dioksidit tė karbonit ėshtė rritur nė 392 njėsi pėr 1 milion- dhe ende po rritet.
Pra shohim se nė shekullin e fundit niveli i dioksidit tė karbonit ėshtė shtuar me 100 njėsi pėr 1 milion.Kjo ėshtė e njėjta sasi qė u shtua kur erdhi fundi i periudhės sė Akullnajave. Nuk ėshtė sasi e vogėl. Ne e dimė se rritja e dioksidit tė karbonit nė fund tė eopokės sė Akullnajave pati njė efekt tė madh nė klimėn globale, dhe ne e kemi rritur po aq ndikimin tek klima globale sa atėherė.
Zoti Shakun thotė se kjo prirje nuk do tė pėrfundojė shpejt nėse ndotja pėrmes gazeve nuk do tė pakėsohet nė burimin e saj: diega e karburanteve nė termocentrale, ēlirimi i gazeve nga makinat etj.. Ai thotė se ndėrsa studiuesit pėrforcojnė lidhjen mes dioksidit tė karbonit dhe epokės sė Akullnajave, ėshtė e rėndėsishme tė pėrforcohet edhe roli qė luan dioksidi i karbonit nė ndryshimet klimatike tė ditėve tona.
Diokdidi i Carbonit, Mjedis, Klime, Akull,
Edituar pėr herė tė fundit nga Dibrani_84 nė 08.05.12 9:57, edituar 3 herė gjithsej (Reason for editing : Dibra.Peshkopia.Dibra Peshkopia.Dibra e Madhe. Diokdidi i Carbonit)
