Parku pyjor i Lurės
Parku pyjor i Lures shtrihet ne malesine e Lures (rrethi Diber) dhe ze nje sipeerfaqe prej rreth 1300 ha. Territori i parkut te Lures eshte shume i thyer nga nje rradhe perrenjsh malore: Seta, Uraka, Malla e Lures. Ai shtrihet perreth malit Kurona e Lures (2121m) ne shpatin lindor te te cilit, i njohur me emrin Nexhda e Lures, gjenden shume liqene akullnajore. Pylli i Lures perbehet nga drure gjethore e halore. Perhapjen me te madhe e ka ahu, qe formon pyje te dendura me nje shtrirje deri ne lartesine 1600-1700m. Mbi ahun rritet rrobulli. Ne Nexhen e Lures rritet pisha e zeze, arneni i kuq dhe arneni i bardhe perzier edhe me ahun. Mbi liqene rritet nje bimesi higrofile, sic eshte zambaku i ujit me lulet e bardha te medha, te cilat ne vere pushtojne gjithe siperfaqen e tyre duke u dhene nje bukuri te rralle. Vlera botanike dhe ekologjike e parkut pyjor te Lures lidhet si me pasurine, shumellojshmerine dhe vjetersine e drureve, shume prej te cilave kane moshe shekullore, ashtu dhe me liqenet akullnajore, qe jane nga me te bukurat e Shqiperise me relievin e thyer e te larmishem (lartesia mesatare e parkut eshte 1340m) me klimen alpine e vecori te tjera.
Karakteristika gjeografike
Liqenet e Lures jane liqene akullnajore. Malet e Lures kane drejtim veri-jug. Malet e Lures ngrihen ne 2250 metra.Ariu i murrme eshte kafsha grabitqare gjitare me e madhe e vendit dhe qe gjendet ne Lure (arrin 2 metra gjatesi,1 meter lartesi dhe ka nje peshe prej 180-200 kg). Rreqebulli eshte kafshe grabitqare deri ne 1 meter gjatesi, me gezof shume te bukur lara-lara dhe te kushtueshem. Ai eshte ne Lure. Zardafi eshte kafshe grabitqare e ngjashme me shqarthin, por me trup me te madh dhe gezof te cmueshem dhe ngjyre kafe te thelle. Gjendet me shumice ne Lure. Kaprolli ose sorkadhja, eshte nje gjitar ripertypes dythundrak i familjes se drereve, me trup elegant 60-70 cm te larte, deri 130 cm i gjate dhe me nje peshe 15-25 kg. Mashkulli ka brire te degezuar kurse femra nuk ka brire, gjendet ne Lure.Gjeli i eger eshte shpendi me i madh i familjes se fazaneve por mjaft i rralle. Jeton ne gjithe zonat kodrinore e malore te Europes, po ashtu dhe ne Lure.
Flora
Bimesia e shumellojshme. Tipi i pare perbehet nga drure gjethe gjere, qe i leshojne fletet gjate stines se dimrit, dhe ne lartesite e medha nga druret halore te tipit subarktik. Keto jane masivet pyjore me te medha te Lures si dhe te vendit.Brezi i dushkut shkon deri ne 700-800m dhe ne jug deri ne 1000m. Ka disa lloje dushqesh si qarri, bulderi.Brezi i ahut fillon nga 900-1000m deri ne kufinjte me te larte te pyllit, 1900-2000m mbi nivelin e detit. Ai ka bimesi me te dendur dhe formacioni kryesor eshte ai i ahut, i cili ka dhe dendesine me te madhe. Ne brezin e ahut rriten dhe formacione halore dhe pikerisht pisha e zeze qe formon pyje te vecanta ne tokat me te varfera, kryesisht ne shkembinjte magnetike te Lures. Pervec pishes se zeze, ne keto lartesi takohet dhe bredhi i bardhe, i vetmuar ose ne grupe me pyllin e ahut, por aty-ketu formon pyje me vete ne Lure, Bjeshket e Oroshit Mbi brezin e ahut takohen pyjet e rrobullit dhe arnenit, qe formojne pyjet me te perhapura te vendit tone. Pyjet e rrobullit takohen ne Lure. Pyjet me arne kane pamje me te kufizuar dhe takohen ne malin e Runjes, Lures, Dejes.
Pozita gjeografike
Vargmalet e Lures ose sic quhen ndryshe Vargmalet Qendrore shtrihen midis lugines se Drinit te Zi ne lindje, pellgut te Matitne perendim, lugines se Serriqes ne veri dhe lugines se Zallit te Bulqizes ne jug. Keta kufinj jane kryesisht morfologjike. Ata shtrihen ne drejtim veri-jug, ne nje gjatesi rreth 75 km dhe gjeresi qe shkon nga 20 km (jug) ne 30 km (qender). Vargjet e Lures perbehen prej dy vargjesh paralele midis tyre, qe ne pjesen veriore kthehen drejt verilindjes. Lartesite me te medha arrihen ne pjesen qendrore me malin e Dejes 2246m dhe Kuroren e Lures 2121m. Nga kjo lartesit ato ulen ne drejtim te veriut dhe jugut nen 2000m.
Parku pyjor i Lures shtrihet ne malesine e Lures (rrethi Diber) dhe ze nje sipeerfaqe prej rreth 1300 ha. Territori i parkut te Lures eshte shume i thyer nga nje rradhe perrenjsh malore: Seta, Uraka, Malla e Lures. Ai shtrihet perreth malit Kurona e Lures (2121m) ne shpatin lindor te te cilit, i njohur me emrin Nexhda e Lures, gjenden shume liqene akullnajore. Pylli i Lures perbehet nga drure gjethore e halore. Perhapjen me te madhe e ka ahu, qe formon pyje te dendura me nje shtrirje deri ne lartesine 1600-1700m. Mbi ahun rritet rrobulli. Ne Nexhen e Lures rritet pisha e zeze, arneni i kuq dhe arneni i bardhe perzier edhe me ahun. Mbi liqene rritet nje bimesi higrofile, sic eshte zambaku i ujit me lulet e bardha te medha, te cilat ne vere pushtojne gjithe siperfaqen e tyre duke u dhene nje bukuri te rralle. Vlera botanike dhe ekologjike e parkut pyjor te Lures lidhet si me pasurine, shumellojshmerine dhe vjetersine e drureve, shume prej te cilave kane moshe shekullore, ashtu dhe me liqenet akullnajore, qe jane nga me te bukurat e Shqiperise me relievin e thyer e te larmishem (lartesia mesatare e parkut eshte 1340m) me klimen alpine e vecori te tjera.
Karakteristika gjeografike
Liqenet e Lures jane liqene akullnajore. Malet e Lures kane drejtim veri-jug. Malet e Lures ngrihen ne 2250 metra.Ariu i murrme eshte kafsha grabitqare gjitare me e madhe e vendit dhe qe gjendet ne Lure (arrin 2 metra gjatesi,1 meter lartesi dhe ka nje peshe prej 180-200 kg). Rreqebulli eshte kafshe grabitqare deri ne 1 meter gjatesi, me gezof shume te bukur lara-lara dhe te kushtueshem. Ai eshte ne Lure. Zardafi eshte kafshe grabitqare e ngjashme me shqarthin, por me trup me te madh dhe gezof te cmueshem dhe ngjyre kafe te thelle. Gjendet me shumice ne Lure. Kaprolli ose sorkadhja, eshte nje gjitar ripertypes dythundrak i familjes se drereve, me trup elegant 60-70 cm te larte, deri 130 cm i gjate dhe me nje peshe 15-25 kg. Mashkulli ka brire te degezuar kurse femra nuk ka brire, gjendet ne Lure.Gjeli i eger eshte shpendi me i madh i familjes se fazaneve por mjaft i rralle. Jeton ne gjithe zonat kodrinore e malore te Europes, po ashtu dhe ne Lure.
Flora
Bimesia e shumellojshme. Tipi i pare perbehet nga drure gjethe gjere, qe i leshojne fletet gjate stines se dimrit, dhe ne lartesite e medha nga druret halore te tipit subarktik. Keto jane masivet pyjore me te medha te Lures si dhe te vendit.Brezi i dushkut shkon deri ne 700-800m dhe ne jug deri ne 1000m. Ka disa lloje dushqesh si qarri, bulderi.Brezi i ahut fillon nga 900-1000m deri ne kufinjte me te larte te pyllit, 1900-2000m mbi nivelin e detit. Ai ka bimesi me te dendur dhe formacioni kryesor eshte ai i ahut, i cili ka dhe dendesine me te madhe. Ne brezin e ahut rriten dhe formacione halore dhe pikerisht pisha e zeze qe formon pyje te vecanta ne tokat me te varfera, kryesisht ne shkembinjte magnetike te Lures. Pervec pishes se zeze, ne keto lartesi takohet dhe bredhi i bardhe, i vetmuar ose ne grupe me pyllin e ahut, por aty-ketu formon pyje me vete ne Lure, Bjeshket e Oroshit Mbi brezin e ahut takohen pyjet e rrobullit dhe arnenit, qe formojne pyjet me te perhapura te vendit tone. Pyjet e rrobullit takohen ne Lure. Pyjet me arne kane pamje me te kufizuar dhe takohen ne malin e Runjes, Lures, Dejes.
Pozita gjeografike
Vargmalet e Lures ose sic quhen ndryshe Vargmalet Qendrore shtrihen midis lugines se Drinit te Zi ne lindje, pellgut te Matitne perendim, lugines se Serriqes ne veri dhe lugines se Zallit te Bulqizes ne jug. Keta kufinj jane kryesisht morfologjike. Ata shtrihen ne drejtim veri-jug, ne nje gjatesi rreth 75 km dhe gjeresi qe shkon nga 20 km (jug) ne 30 km (qender). Vargjet e Lures perbehen prej dy vargjesh paralele midis tyre, qe ne pjesen veriore kthehen drejt verilindjes. Lartesite me te medha arrihen ne pjesen qendrore me malin e Dejes 2246m dhe Kuroren e Lures 2121m. Nga kjo lartesit ato ulen ne drejtim te veriut dhe jugut nen 2000m.
Edituar pėr herė tė fundit nga Dibrani_84 nė 26.04.13 14:36, edituar 2 herė gjithsej