Deti Arkipelag i brendshėm.
Deti Arkipelag (Finlandisht Saaristomeri, Suedisht Skärgårdshavet) ėshtė pjesė e Detit Baltik mes Gjitit Bothnia dhe Gjirit tė Finlandės, brenda ujėrave territoriale Finlandeze. Ai ėshtė arkipelagu
mė i madh nė botė nga numri i ishujve, megjithėse ishujt janė shumė tė
vegjėl dhe tė ngushtuar nė njė zonė tė vogėl. Zona e detit ėshtė e
cekėt, me njė thellėsi maksimale prej 23 m. Shumica e kanaleve nuk janė
tė lundrueshme pėr anijet e mėdha.
Gjeologjia
Harta e Detit Adriatik dhe Detit Jon
Deti Adriatik (shk. Adriatiku) (nė italisht Mare Adriatico, Adria) ėshtė njė pjesė e Detit Mesdhe, qė ndan Gadishullin Apenin nga Gadishulli Ballkanik. Bregu perėndimor i Detit Adriatik ėshtė Italia, kurse nė lindje deti lag brigjet e Sllovenisė, Kroacisė, Bosnjėn dhe Hercegovinės, Malit tė Zi dhe sė fundi Shqipėrisė deri nė Vlorė, ky qytet nė jug tė sė cilit gjendet Deti Jon.
Ka nji sipėrfaqe 138.595 km katrorė, thellėsia mė e madhe arrinė 1330
m.temperatura mesatare e ujit nė korrik arrinė 23,2 gradė celsius,
ndėrsa ajo mesatare vjetore 17,5 gradė celsius.Nė jug saliniteti arrinė
38,32 promila, dukshmėria nė bregdet ėshtė 5 m ndėrsa nė brendėsi deri
45 m.
Deti Adriatik ėshtė njėri prej dy deteve qė lag brigjet e
Shqipėrisė. Bregu pėrgjate tij ėshtė kryesisht njė breg ranor. Nė kėtė
det derdhen shtatė lumenj qė rrjedhin pėrmes tokave shqiptare si: Drini i Bardhė, Drini i Zi, Vjosa, Buna, Mati, Shkumbini dhe Semani.
Deti Barents
Deti Barents ( nor.: Barentshavet; rus.: Баренцево море ) ėshtė pjesė e Oqeanit Arktik dhe ndodhet nė veri tė Norvegjisė dhe Rusisė. Ėshtė njė det i thellė (mesatarja e thellėsisė ėshtė 230 m), kufizohet nga tehu i raftit detar kah Deti Norvegjez nė perėdim, ishullin e Svalbardit (Norvegji) nė veri-perėndim, dhe Ishullin Franz Josef Land dhe Novaya Zemlya (Rusi) nė veri-lindje dhe lindje. Novaya Zemlya ndan Detin Kara nga Deti Barents. Nė kohėn e Mesjetės njihej si Deti Murman, kurse emrin e tanishėm e merr nga navigarori Holandez Willem Barents.
Gjysma jugore e Detit Barents, pėrfshirė kėtu portet Murmansk (Rusi) dhe Vardų (Norvegji) mbeten pa akull gjatė tėrė vitit pėr shkak tė Rrymės sė Atlantikut Verior. Nė shtator, i gjithė deti Barents ėshtė pak a shumė plotėsisht pa akull. Deri nė luftėn e Dimrit, Finlanda arrinte deri tek Deti Barents, me portin nė Petsamo si porti i vetėm nė Finlandė pa akull gjatė dimrit